مقایسه نظام آموزش و پرورش ابتدایی ایران و سوئیس

آموزش و پرورش یکی از نهاد های اصلی جامعه است که وظیفه ی تعلیم و تربیت و آماده ساختن افراد مؤثر و مفید را جهت خدمت در جامعه بر عهده دارد. برای پرورش افرادی مفید ومطلوب، نیاز به  یک نظام آموزشی کار آمد است که اجزا و عناصر آن اعم از مواد درسی،دانش  آموز،معلم،وسایل آموزشی،فضاو... با یکدیگردر ارتباط  اند تا اهداف مورد  نظر تحقق یابد.

طبق قانون اساسی کشور ایران، آموزش و پرورش برای همه کودکان و نوجوانان ایرانی تا دوره متوسطه رایگان است و دولت وظیفه دارد امکان تحصیل را برای همگان از طریق وزارت آموزش و پرورش فراهم سازد. نظام آموزشی ایران دارای دوره ابتدایی (شش سال) دوره اول متوسطه  (سه سال) دوره دوم متوسطه (سه سال) می باشد. علاقه‌مندان به کارهای عملی و فنی مهارت های لازم را در هنرستان‌ها و آموزشگاه‌های کار و دانش می‌گذرانند و سپس می توانند وارد بازار کار شوند. دانش‌آموختگان دوره پیش‌دانشگاهی در صورت موفقیت در آزمون‌های سراسری (کنکور)، به دانشگاه وارد می‌شوند. لازم به ذکر است در ایران قبل از شروع آموزش ابتدایی، آموزش پیش دبستانی وجود دارد که کودکان را جهت ورود به مقطع آموزش ابتدایی آماده می سازد.

تاریخچه سازمان مدارس به سبک جدید در ایران

1. تاسیس دارالفنون درسال 1228 (ه.ش) و آغاز معرفی نظام مدارس در ایران 

2. در قانون فرهنگ مصوب 1290 (ه.ش) آمده است که مدارس و مکاتب چهار نوع است:

الف. مدارس ابتدایی روستایی ب. مدارس ابتدایی شهری ج. مدارس متوسطه د.مدارس عالی 

3. در سال 1313 دوره‌های تحصیلی ایران شامل دوره ابتدایی (6سال)، اول متوسطه (3سال)، دوم متوسطه (3سال) بوده است. 

4. در قانون سال 1322(ه.ش) دورهای تحصیلی عبارت بوده است از:

الف - آموزش ابتدایی(6سال)

ب- دوره متوسطه (دو دوره سه ساله که دوره اول عمومی و دوره دوم به بخش نظری وفنی وحرفه ای تقسیم شده است) 

5. از سال 1345 لغایت 1370 شامل دوره‌های کودکستان (3-2 سال) دبستان (5 سال) راهنمایی تحصیلی (3 سال)، دوره متوسطه (4 سال) و تحصیلات عالی بر حسب مورد (7-2 سال) 

6. از سال 1370 (ه. ش) تاکنون دوره متوسطه عمومس، فنی و حرفه‌ای به مدت 3 سال و دوره پیش‌دانشگاهی به مدت یک سال مصوب گردیده است.

اهداف مقطع آموزش ابتدایی

از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1- برقراری فضای مناسب آموزشی جهت پیشرفت اخلاقی و اعتقادی دانش آموزان

2- ایجاد و پرورش استعدادها و خلاقیتهای کودکان

3- بهبود قدرت فیزیکی و جسمانی کودکان

4- آموزش خواندن، نوشتن، محاسبه و برقراری معاشرت اجتماعی با سایر اعضای جامعه

5- آموزش مسائل بهداشت فردی و گروهی

از  مهمترین دروس مقطع آموزش ابتدایی که در قالب برنامه ی آموزشی به دانش آموزان ارائه می شود، می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

آموزش قرآن، املای فارسی، انشا و نگارش، زبان فارسی (بخوانیم)، مطالعات (تعلیمات اجتماعی)، هنر(نقاشی، خطاطی، کار دستی)، علوم تجربی (علوم طبیعی و بهداشت)، علوم ریاضی و ورزش و تربیت بدنی. دروس مذکور در هفته 24 ساعت ارائه شده و زمان هر کلاس 45 دقیقه می باشد.

برخی از مهمترین سیاست های کلان  و اولویت های مقطع آموزش ابتدایی در آموزش و پرورش ایران عبارت اند از:

1- اصلاح و تغییر ساختار نظام آموزش ملی مطابق با نیازهای جامعه و توسعه، ارتقا کیفیت و کارایی برنامه های آموزشی مقطع آموزش ابتدایی با رجوع به اسلام، قرآن و سنت پیامبر اکرم (ص) در جهت گنجاندن ارزشهای روحی و معنوی در برنامه های آموزشی

2- توجه به قوانین،برقراری همکاریهای گروهی، تعهد به مشارکت در موضوعات سیاسی اجتماعی، توجه به موضوع سلامت روانی کودکان

3- برقراری هماهنگی میان سیاست های فرهنگی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مورد پذیرش وزارت آموزش و پرورش با سایر سیاستگذاران ملی

4- کاهش نرخ ترک تحصیل و ایجاد علاقه و انگیزه ادامه تحصیل درمیان کودکان از طریق اولویت دادن به اجرای سیاست غلبه برمشکلات و کمبودهای آموزشی مقطع آموزش ابتدایی با توجه به تفاوت های قومی و فرهنگی

از جمله مهمترین مشکلات مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1- عدم کیفیت و انعطاف ناپذیری در محتوا و شیوه های آموزشی استاندارد و به روز دنیا،نادیده گرفتن عنصرمهم خلاقیت در دانش آموزان به خصوص دانش آنوزان در سطح متوسط، عدم توجه کافی به مقوله ی نظم و انضباط در فراگیران و کم رنگ بودن فعالیت های گروهی در انجام فعالیت های آموزشی داخل کلاس

2- فشار اقتصادی و عدم تقبل هزینه های بالای آموزشی دانش آموزان توسط والدین و تأثیرات سوء و زیان بار آن بر آموزش فرزندان

- عدم تعهد والدین جهت ثبت نام کودکان رده های سنی10- 6 سال در مدارس مقطع ابتدایی به علت ضعف قوانین آموزشی کشور

4- عدم صراحت و تبیین موضوعات آموزشی و عدم هماهنگی موضوعات مذکور با الگوهای پیشرفت کشور در نتیجه فقدان هماهنگی بین آموزش و پرورش و بازارکار

5- ایجاد وقفه درکیفیت آموزشی، روشها و تجهیزات مدارس به دلیل  تغییرات سریع جهانی در زمینه توسعه علمی

آموزش و پرورش در کشور سوئیس 

سیستم تحصیلات در سوئیس به وسیله فدرالیسم به صورت 26بخش مسئول مدارس توصیف می شود. تنوع مقاطع تحصیلاتی گوناگون در تحصیلات اجباری مشهود است. امروزه حدود250 مدرسه خصوصی در سوئیس وجود دارد که به صد هزار شاگرد از 100 ملیت مختلف سرویس می دهند. اکثر این مؤسسات حالت شبانه روزی داشته و کاملا وسایل رفاهی را برای دانش آموزان فراهم می سازند.

در 20 منطقه سوئیس آموزش ابتدایی 6 سال(مقاطع سنی 6 تا 12 سال)، درچهار منطقه 5 سال(6 تا11 سال)، و در دو منطقه 4 سال(6 تا 10 سال) طول می کشد. میانگین سن کودکان در پایان آموزش ابتدایی 12 سال و هفت ماه است.

ساختارآموزش ابتدایی درسراسرسوئیس یکسان است. آموزش ابتدایی برای کلیه کودکان از جمله کودکان خارجی اجباری و رایگان است. به استثنای چند مدرسه ی ابتدایی هیچ گونه گروه بندی خاصی وجود ندارد.

برنامه درسی توسط مقامات منطقه ای تعیین می شود.دربرخی ازبخش های سوئیس برنامه ی درسی مشترک برقرار است. هرمنطقه برای دروس جداگانه ای یا مجموعه ای ازدروس، برنامه های خاص خود رادارد که به موجب آن برنامه درسی سالیانه تدوین می گردد. زبا ن های خارجی نیز در قالب برنامه ی درسی آموزش داده می شوند. درمقطع ابتدایی معلم کلاس کلیه دروس را تدریس می کند اما می تواند از یاری معلمان متخصص تنیزبرخوردارشود. تدریس پاره وقت یا شغل شراکتی در بسیاری از مناطق میسراست. هرمنطقه ازاختیار کامل برای تعیین مطالب آموزشی اختیاری یا اجباری برخوردار است.این مطالب توسط خود منطقه یا در همکاری با دیگر مناطق تدوین می شود ومی تواند مشترکاً با دیگر مقامات درون یک ناحیه تنظیم گردد. ارزشیابی در آموزش ابتدایی با استفاده از نظام نمراتی است. دانش آموزان سه بار درسال کارنامه ای دریافت می کنند که نمره هر درس رادارد. معدل پایان سال تحصیلی مدرک ارتقاء موقتی یا دائمی دانش آموز به کلاس بالاتر است. در آمزش ابتدایی معیار سنجش دانش آموزان امتحانات پایان ترم نیست، بلکه عملکرد دانش آموز در طول سال مورد ارزیابی قرار می گیرد.

مقایسه آموزش ابتدایی در دو کشور ایران و سوئیس

کشور سوئیس بر خلاف کشور ایران فاقد وزارت آموزش و پرورش می باشد و تعلیم تربیت عمومی در هر ایالت بر عهده همان ایالت است، در همین راستا ساختار و سازمان دهی آموزشی در هر ایالت متفاوت است و تمام این آموزشها توسط موسسه ای به نام موسسه تکنولوژ‍ی فدرال زیر نظر دولت مورد ارزیابی قرار می گیرد. در این کشور تعداد متنوعی از مدارس دولتی و خصوصی وجود دارد ولی دانش آموزان بیشتر تمایل دارند و در کشور ما ایران نیز انواع مدارس و مراکز آموزشی موجود می باشد که شامل مدارس دولتی و غیر دولتی و مدارس اقلیتی و تربیت معلم و... وجود دارد که مخاطبان خاص خود را می طلبد و هر کس بستگی به توانایی خود در این مدارس ثبت نام می کند. آموزش ابتدایی در ایران مشتمل بر دوره آموزشی شش ساله وی‍‍ژه کودکان رده های سنی شش تا دوازده سال می باشد. در حالی که تحصیلات ابتدایی در سوئیس از هفت سالگی آغاز می شود و بسته به هر ایالت مثلاً شش سال در 4 منطقه پنج سال در 2 منطقه 4 سال طول می کشد و میانگین سن در پایان آموزش ابتدایی در سوئیس 12 سال و هفت ماه و در ایران حدوداً 12سال می باشد.

ساختار اموزشی در کشور ایران و تمامی مناطق آن یکسان و در کشور سوئیس یکسان بوده به استثنای کلاسهای خاص جبرانی و هزینه های آن چه برای کودکان کشور خود و چه مودکان خارجی اجباری و رایگان می باشد.

ارزیابی در بیشتر مناطق سوئیس با استفاده از نظام نمرات اعمال می شود.

دانش آموزان سه بار در سال کارنامه دریافت می کنند. نمره در هر درس درج می گردد و معدل پایان سال تحصیلی دلیلی بر ارتقاء تحصیلی به پایه بالاتر می باشد و در کشور ایران نیز ارزیابی درسی با اعمال نمرات صورت می گیرد و دو بار در سال به دانش آموزان کارنامه ارائه می گردد.

برنامه های آموزشی درسی توسط مقامات منطقه ای تعیین می شود و در برخی از بخشهای سوئیس برنامه درسی مشترکی پذیرفته شده است. هر منطقه ای برای دروس جداگانه ای یا مجموعه ای از دروس، برنامه های خاص خود را دارد که به موجب آن برنامه سالانه تدوین می گردد اما تعیین برنامه آموزشی در کشور ایران نحت ظر دولت و توسط وزارت آموزش و پرورش تعیین می گردد و محتوای این برنامه برای کل کشور ایران عمومی می باشد.

1. ایجاد ظرفیت لازم برای پیشرفت دانش آموزان نخبه، تیز هوش و مستعد جهت پیشرفت نظاغم آموزشی کشور

2- مطالعه تطبیقی در مورد آموزش و پرورش جهان و گرفتن الگوی مناسب از آنان و نادیده نگرفتن فعلیت های خود.

3- جذب معلمین با مهارت و ساز و کار هایی که طی آن معلمین شایسته و مجرب تر به مراکز آموزشی جذب گردند.

4- وجود برنامه های مدون و منظم در آموزش ابتدایی و متناسب بودن محتوای کتب درسی با مخاطبان.

5- ارائه برنامه های درسی بومی هر منطقه با توجه به فرهنگ، آداب و رسوم، امکانات و طبیعت آن منطقه.

6- ارائه روشهای تدریس مناسب و برگزاری دوره های مختلف آموزشی اصول و شیوه های تدریس برای معلمان جهت بالا بردن هرچه بیشتر مهارت آنان و بهبود امکانات و تجهیزات مدارس کشور برای همگامی بیشتر با تکنولوژی در عصر حاضر.

منابع و مآخذ:

آقا زاده، احمد. «آموزش و پرورش تطبیقی»، انتشارات علوم تربیتی، تابستان1393

تاره، مسعود. «شیوه نوین آموزش ابتدایی در دوره قاجار»، انتشارات تاریخ علم، پاییز و زمستان 1393 

[ برای دانلود فایلهای آماده مقایسه آموزش و پرورش ایران با 87 کشور دنیا به پایین همین صفحه مراجعه کنید ]