آموزش پیش دبستانی در اتریش

مترجم: کامبیز - پارتازیان
منبع: سایت - باشگاه اندیشه
تاریخچه

در این گروه می‌توان ازسیستم‌ یتیم خانه‌ها در آغاز عصر جدید نام برد. اولین مؤسسات مراقبت از کودکان با ایجادکارگاههای تولیدی درسال1750و کارهای ساعتی زنان خانه‌دار اتریش درخارج ازخانه و در کارگاههای صنعتی تشکیل گردیدند.با تأسیس اولین مرکز مراقبتی کودکان در اتریش در سال1830 مؤسسه‌ای ایجاد گردید که جزء سیستم آموزشی مدارس به حساب نمی‌آمد (و از اینرو هیچگونه حمایتی از جانب صندوق مدارس دریافت نمی‌کرد، بلکه به وسیله کمکهای مالی مردم روی پای خود بود) و تنها به صورت اصولی به امر“حمایت و نگهداری” کودکان و کمتر به امر آموزش می‌پرداخت. با تأسیس اولین مهدکودک در سال 1863 (بر اساس طرحهای کومینوس، اوبرلین، پستالوتسی و فریدریش فروبل) یک شکاف اجتماعی رو به رشد ایجاد گردید: مراکز مراقبت از کودکان خانواده‌های کم‌درآمد و مراکز مراقبت از کودکان و فرزندان طبقه متوسط. از سال 1870 تقریباً در همه ایالتهای اتریش مهدکودکهای خصوصی و ایالتی وجود داشته است. وظیفه این مراکز آموزشهای تربیتی تکمیلی در کنار خانواده بود. در سال 1871 اولین اتحادیه شغلی مربیان مهد کودک تشکیل گردید که قوانین مربوط به تأسیس، برنامه‌ریزی، اداره، نظارت و مراقبتهای تربیتی، ساختار ظاهری و فضا و مسائل آموزشی آنها در حدود یکصد سال معتبر بودند. تعداد مهدهای کودک از سال 1885 تا سال 1912 از تعداد 134 به 548 مهدکودک و تعداد مراکز مراقبتی صرف در طی این مدت از 183 به 244 مرکز افزایش یافته است.از سالهای دهه 1920 به بعد مراکز مراقبتی بیشتر به سمت حاشیه رانده شدند و تفکرات مونته سوری در مهدهای کودک جایگزین شدند. در آن سالها وین، که مشاور امور رفاهی آن در شورای شهر دکتر جولیوس تاندلر بود بسیار بیشتر از سایر پایتختهای جهان دارای مهدکودک بود. همچنین “کودکستانهای ملی” با ساعات کاری طولانی‌تر نیز وجود داشتند. کار با کودکان با دورنگری خاصی برنامه‌ریزی شد. درهر“گوشه” (به عنوان مثال: گوشه ساختمان‌سازی، گوشه عروسکها) اسباب‌بازیهای مقتضی با سن و از نظر تربیتی مفید برای کودکان قرار داشت. ژیمناستیک و تدریس موسیقی نیز در کودکستانها ارائه می‌شد.تحت تأثیر جو روانی حاکم از سوی رژیم ناسیونال سوسیالیسم (نازی) از سال 1938 تا 1945 در کودکستانها بیشترین تأکید بر “اطاعت و فداکاری” حکمفرمابود. استعدادهای بدنی بیشترمورد بهره‌برداری قرار می‌گرفتند. کودکستانهای اتریش تحت نظارت اداره رفاه ملی نازیسم درآمدند. در آن زمان (برای “راحت کردن” مادران شاغل از بچه‌هایشان و ایجاد و تضمین سیاست اجتماعی فعال) تعداد زیادی مهدکودک در کارگاهها ایجاد شدند.پس از جنگ جهانی دوم و از سال 1948 سیاست نوسازی ساختار مراکز پیش دبستانی با بحثهایی درباره بهبود کیفی مراقبتها آغاز گردید در (چهارمین نشست روانشناسی تربیتی کودکان کم‌سن و سال اتریش). تدوین قانون مدارس در سال 1962 نیز از اهمیت برخوردار بود: وظایف طور دیگری تقسیم‌بندی شدند (بخش کودکستانها و مهدکودکها امری ایالتی و آموزش و تصویب قوانین اصولی درباره ضرورتهای استخدامی مسئله ای دولتی به حساب آمدند) و هدفهای جدیدی مدنظر قرار گرفتند و تعریف شدند (آماده‌سازی برای ورود به مدرسه، اما نه با روشهای مدرسه‌ای، بلکه با روشهای متناسب و مخصوص کودکان خردسال.)

دهه هفتاد شاهد توسعه و گسترش چشمگیری در حوزه و بخش مهدهای کودک و کودکستانها بوده است. در آن سالها همچنین قالبهاو روشهای جانشین و جدیدتری در (گروههای کودکان) به آهستگی ایجاد شدند. از دهه بیست تا آن زمان میانگین ضریب مراجعه کودکان به این مراکز بیشتر از چهار برابر افزایش داشت. کلاسهای پیش‌دبستانی برای کودکان واجب‌التعلیم که هنوز آمادگی رفتن به مدرسه را ندارند، ایجاد گردیدند (به بند 1-12-4 مراجعه کنید) و بدین‌ ترتیب وظایف و اهداف جدیدی در بخش پیش‌دبستانی تعریف شدند.دهه نود فشارهای بیشتری را برای حرفه‌ای‌تر شدن و متخصص شدن پرسنل مراقبت با افزایش دوره آموزشی از چهار به پنج سال به همراه داشت (فارغ‌التحصیل با مدرک امتحان نهایی دیپلم که امکان اشتغال و همچنین امکان ادامه تحصیل در مقطع مدارس عالی را می‌داد). تدابیر در خصوص یکپارچه‌سازی مجدد آموزشی مجزا در کل منظر سیستم آموزشی راه یافتندو از اینرو کودکستانهای یکپارچه متشکل از کودکان سالم و کودکان معلول نیز ایجاد شدند. در حال حاضر آمورش بین فرهنگی و چند فرهنگی یکی از مباحث اصلی آموزش در کودکستانها به شمار می‌رود.

ساختار آموزشی

مهد کودکها سبک سنتی از آموزش پیش دبستانی برای کودکان 3 تا 6 سال در اطریش می‌باشند. با این وجود، این مهد کودکها شکلی جدا از نظام آموزشی نمی باشند. مهد کودک‌ها اختیاری می باشند و کودکان در وهله اول با والدینشان حضور می یابند. در سالهای 92/ 1991، 6/85 در صد کل کودکان در اطریش از سن 5 تا 6 سالگی در مهد کودکها حضور یافتند (در سال‌های 61/1960 این رقم تنها معادل 5/23 در صد بود)، اختلافات منطقه ای چشمگیر در میزان ایجاد مهد کودک وجود دارند. هر کسی که تمایل و درخواست ایجاد مهد کودک می نماید مجبور به رعایت تعدادی از شروطی است مبنی بر اینکه قیمومت مهد کودک آموزشی رعایت گردد. مهد کودک های دولتی (توسط دولت، ایالتها یا شهرداریها تأسیس یافته اند) و مهد کودک های خصوصی وجود دارند. بعضی از مهد کودک های خصوصی توسط مربیان و والدین بعنوان گروه های مستقل اداره و کنترل می شوند. اکثر مهد کودکها توسط شهرداریها (تقریباً 75 درصد) تأسیس یافته‌اند. هزینه های اجرائی و کارمندان عموماً توسط بخش اداره کنندگان تأمین و تقبل می گردد. سهمی که توسط ایالتها جهت هزینه استقرار و عملکرد یک مهد کودک پرداخت می شود بطور چشمگیری متغیر می باشد؛ این امر بویژه در مهد کودک های خصوصی صدق می نماید.مهد کودک های خصوصی که توسط انجمن‌ها، کلیسا ها یا گروه های مذهبی اداره می‌شوند، کمک هزینه های را به منظور هزینه کارمندان و هزینه های اضافی تحت شرایط مشخص، یا بر حسب اصل ماده قانون کودکستان یا مطابق میزان در صد ثابتی بنا بر ماده قانون کودکستان قابل اعمال دریافت می دارند. کودکستانهای خصوصی بجای اینکه توسط مواردی که در فوق ذکر گردید توسط بخش‌های دیگر نیز اداره می شوند و عموماً هیچگونه کمک مالی را دریافت نمی‌کنند.بعضی از مهد کودکها، هنگامی که بسیاری از شهرداریها هزینه مراقبت را مطابق جدول درجه بندی شده مطابق با درآمد خالص خانواده پرداخت می نمایند، هیچگونه هزینه ای را دریافت نمی‌کنند. مهد کودک های خصوصی مقادیر متفاوت و متغیری را دریافت می‌نمایند. آموزش مهدکودک برروی رشد شخصیت کودک بطور اخص تکیه می نماید تا اینکه کودکان را برای مدرسه آماده نمایند. برای نائل آمدن به این مقصود، کودکستانها بصورت دسته جات کوچک، معمولاً بصورت مختلط،‌گروه ها (با گروه های سنی و یا گروه های به اصطلاح فامیلی 3 و 4 و 5 ساله مختلط) شیوه ها و روشهای جداگانه ای را اعمال می نمایند و از روی قاعده و سبک بازیها و اطلاعات گوناگونی را ارائه می‌نمایند. در ابتدا و مهم تر از همه یک کودک در مهد کودک باید شانس کسب تجربیات را از طریق فعالیتهای مناسب بدون فشار زمانی یا کسب از روی فشار دریافت نماید. مهد کودکها یا بصورت تمام وقت یا نیمه وقت می باشند. کودکستانهای نیمه وقت از ساعت 7 صبح تا 12 ظهر با امکان سرو نهار به فعالیت مشغولند. کودکستانهای تمام وقت از ساعت 7 صبح تا 7 بعد از ظهر با سرو نهار به فعالیت می پردازند. والدین هر زمان که بخواهند می توانند کودکشان را از مهد کودک به خانه ببرند. بسیاری از کودکستانها در طول سال باز می باشند.

سطوح و گروه های سنی در مهد کودک ها از بچه هایی مراقبت می شود که هنوز 3 سال شان کامل نشده است. هم چنین مهد کودک ها بتازگی کودکان زیر 3 سال را نیز قبول می کنند، به خصوص به این جهت که مهد کودک های خاص در همه جا وجود ندارند. در مهد کودک های اتریش به طور عموم کودکانی بین سنین 3 تا 6 سالکی و البته در گروه هایی مراقبت می شوند که گروه های سنی هستند. (یعنی بر اساس سن دسته بندی شده اند.) و به عنوان مثال (صرفا کودکان چهار صاله). گلوه های سنی مختلط هستند. (گروه های سنی مختلف در یک گروه‌). هر گروه توسط مراقب نظارت کنترل می شود و فضاهای گروهی مختص به خودش را دارد. غالبا شخص دومی (مربی و یا کمک مربی)مراقبت ومربی اصلی را در این امور کمک می کند. این اهداف در قوانین مربوط به مهد کودک ها در تک تک ایالت ها در سطح گسترده ای مشابهت دارند. مهد کودک ها باید در ادامه و تکمیل و حمایت از تربیت خانوادگی کودکان یک ساله تا 3 ساله مراقبت، مواظبت، آموزش های اجتماعی و گسترش آموزش را ارائه دهند.

سال تحصیلی

سال تحصیلی پیش دبستانی در بر گیرنده مدرسه دبستانی می باشد و جهت ترقی و افزایش رشد کودکان با سن ورود به مدرسه اجباری می باشد که هنوز به حد کافی برای حضور در مدرسه ابتدایی اصلی به رشد و بلوغ فکری نرسیده اند. با این وجود، بر خلاف کودکستان، سال تحصیلی پیش دبستانی بخشی از نظام مدرسه تلقی می گردد.تصمیم در مورد حضور و یا عدم حضور کودک در کلاس پیش دبستانی هنگامی صورت می گیرد که کودک از طریق والدینش برای ورود به آموزش اجباری ثبت نام شده باشد. در زمان ثبت نام، معلم ارشد (دبیر) مدرسه ابتدایی، بلوغ کودک را از طریق یک سری سؤالات ساده، همانند شمارش اشیاء، اسامی رنگها و ذکر نام و آدرشی ارزیابی می نماید. کودکانی که معمولاً در اولین سال تحصیلی مدرسه ابتدایی پذیرفته می شوند ممکن است اگر آنها ثابت نمایند که به اندازه کافی بالغ نبوده اند، به سال تحصیلی بعدی موکول می گردند. این تصمیم گیری باید قبل از 31 دسامبر صورت گیرد. تعداد کودکان مشخص کننده این امر است که آیا دوره پیش دبستانی همانند یک کلاس برگزار گردد یا بعنوان یک گروه تشکیل گردد. کلاسهای پیش دبستانی با بیش از 10 کودک برگزار می گردند؛ کمتر از 10 کودک، گروه پیش دبستانی را شکل می دهد.

مراکز مختلف پیش دبستانی

- شیرخوارگاهها، مهدهای نوزادان و مراکز کودکان خردسال از کودکان و بچه‌های زیر 3 سال مراقبت می‌کنند.

- کودکستانها از کودکان 3 ساله تا سن ورود به مدرسه نگهداری می‌کنند.

-مراکز پیش‌دبستانی (آمادگی): مراکزی هستند که برای کودکان واجب‌التعلیم که هنوز آمادگی کافی برای رفتن به مدرسه را ندارند، ایجاد شده‌اند (از آنجا که کلاسهای پیش‌دبستانی از لحاظ سازمانی زیرمجموعه مدارس ابتدایی هستند جزئیات مربوط به این بخش را در بند 1-12-4 خواهید یافت).

- مهدهای کودک خصوصی که غالباً در بخش خصوصی خدماتی را ارائه می‌دهند.

نهادهای مرکزی

اصولاً گردانندگان دولتی (دولت، ایالتها، بخشداریها، انجمنهای بخشداری) و یا بخش خصوصی (به عنوان مثال کلیساها، انجمنهای مذهبی، مؤسسات درمانی، کارگاهها و اشخاص خصوصی که شرایط مربوطه را دارا می‌باشند) می‌توانند مسئولیت کودکستانها را بر عهده داشته باشند. مهدهای کودک خصوصی اکثراً با ابتکار والدین ایجاد می‌شوند و مسئول آن بخش خصوصی می‌باشد، البته یک “انجمن حمایتی” در منافع این مهدها همکاری می‌کند.

شیوه‌های مراقبتی و تربیتی متناسب با میزان رشد کودکان

در کنار کودکستانها عمومی همچنین مؤسساتی با نام “کودکستانهای تربیتی‌ـ درمانی” (یا همان کودکستانهای استثنایی) نیز وجود دارد. در این اماکن “مربیان کودکستانهای استثنایی” متخصص و برگزیده از کودکان نیازمند به کمک و یا مراقبتهای ویژه مراقبت می‌کنند. به عبارت دیگر در این اماکن کودکان دارای معلولیتهای جسمی‌ـ روانی و یا کودکان نیازمند به مراقبتهای رفتاری‌ـ روانی خاص نگهداری می‌شوند. “کودکستانهای یکپارچه” که در اکثر مناطق باعث حذف “کودکستانهای استثنایی” می‌شوند، وظیفه یکپارچه کردن کودکان نیازمند به مراقبتهای خاص را در کودکستانهای معمولی و رایج دارند. در این مراکز مربیان عادی و مربیان متخصص در امور کودکان استثنایی با هم کار می‌کنند. این از کودکستانها کلیه تجربیات و آموزشهایی را که در امر رشد کودکان مؤثر و بااهمیت است، ارائه می‌دهند.

پذیرش تحصیلی

رفتن به کودکستان اجباری نیست، از سوی دیگر حق استفاده از کودکستان نیز اجباری و لازم نیست. پذیرش کودک براساس وجود مکان خالی و نیز درخواست والدین صورت می‌گیرد.شرایط پذیرش در قانون مربوط به کودکستانهای هر ایالت آمده است. به صورت کلی این مؤسسات مخصوص کودکان دارای سه سال تمام تا رسیدن به سن مدرسه می‌باشند (حداکثر تا شروع سال تحصیلی که سن 7 سالگی شرط آن است).

برنامه های آموزشی

معلمین مهد کودک برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت دارند و به طور پاره وقت و میان مدت کار می کنند این، به دین معناست که آن ها در حین کار آموزشی شان با برنامه های آموزشی و گروهی به روز و نوین کار می کنند. یک برنامه تحصیلی تعیین شده و ثابت در اتریش و جود ندارد. ولیکن در گروه های تخصصی تحت مدیریت مؤسسه شارلوتسه بولر Charlote Buhler تحقیقات عملی گسترده ای در زمینه آموزش کودکان خردسال برای این منظور انجام داده اند.مهد کودک هایی وجود دارد که به طور هدفمند شیوه آموزشی خاصی را اتخاذ می کنند (به عنوان مثال رودلف اشتایز، مونته سوری، فرای نت، پیاگت) ولیکن این شیوه ها عموما در دوره های آموزش معلمین مهد کودک آموزش داده می شود و در هر مهد کودک در کار تربیتی و تعلیمی نفوذ پیدا می کند.محتوی آموزشی سال تحصیلی پیش دبستانی شامل تمرینهای عملی اجباری در موضوعات ذیل که در مجموع دروس 20 هفته را در بر می گیرند، می باشد.

ـ علوم مذهبی

ـ تاریخ، جغرافی، زیست شناسی

ـ ترافیک

ـ زبان و بیان شفاهی

ـ ریاضیات جدید

ـ موسیقی

ـ تمرین آواز

ـ نقاشی

ـ صنایع دستی

ـ تربیت بدنی

ـ نواختن آهنگ

در سال تحصیلی پیش دبستانی هیچ گونه ارزیابی موقعیت وجود ندارد؛ گزارش سالیانه مدرکی دال بر حضور کودک در این دوره می باشد.

تعداد ساعات هفتگی در مقطع پیش دبستانی

درس تعداد ساعات هفتگی

علوم مذهبی 2

موضوع شناسی – انتخاب موضوع 5/1 تا 2

آموزش ترافیک 5/0

زبان و مکالمه – آمادگی برای خواندن و نوشتن 5/3

پیش آموزش های درس و ریاضی 5/1

آواز و آموزش موسیقی 5/1

آموزش های موسیقی و ریتمیک 1 تا 1/5

آموزش های هنری (نقاشی 1

کار دستی 1

ورزش و بازی 6 تا 7

تعداد کل ساعات 20

اهداف آموزشی

اهداف مهد کودک ها به خصوص روی نکات زیر متمرکز شده اند:

- حمایت و تکمیل تعلیم و تربیت خانوادگی (تاکید بر همراهی و همکاری باوالدین تربیتی کودکان است)

- ارائه خدمات تکامل فردی توسط تدابیر مناسب در گروه های هم سن و سال

- ارتباطات آموزش اساسی مذهبی و آداب و رسوم

- آماده کردن برای ورود به مدرسه تحت همراهی والدین و مدرسه

برخی از ایالت ها تاکید دارند که این اهداف بر طبق شیوه های مطمئن آموزشی – تربیتی ویژه کودکان و بدور از برگزاری کلاس ها به شیوه مدارس قابل دستیابی اند.مهد کودک های آموزشی کودکان استثنایی در کنار مد نظرقراردادن اهداف کلی فوق،تکیه خاصی برروی نگهداری ومراقبت ازبچه های دارای نیازهای خاصی(اختلال عقب ماندگی، معلول جسمی، اختلال توانایی جزئی) با کمک شیوه های موفق،علمی و درمانی – تربیتی دارند.

ارزیابی تحصیلی

یک ارزیابی کلی با مفهوم آموزشی همانند مدارس در مهد کودک ها انجام نمی شود.البته یک کنترل همراه با مشاوره و راهنمایی، که مربیان مهد های کودک با کمک آن ها اقدامات مناسبی را صورت می دهند. به صورت زیر انجام می پذیرد:

- با نظارت خود آگاهانه برکار معلمین مهد کودک توسط خود آن ها به عبارت دیگر: به صورت مشورت و خدمات کمکی از جانب اداره نظارت بر مهد کودک ها (بازرسین مهدکودک)

- با نظارت جمعی مربیان مهد کودک در سمینارهای اداری، جلسات، بررسی چشم اندازها و نیز در قالب تبادل تجربیات در دوره های آموزش تکمیلی.

- با مشارکت والدین تربیتی (دعوت والدین به سمینارها به عبارت دیگر جشن های جمعی)

- با همکاری با مدارس (تست هوش برای ورود به مدرسه به عنوان معیاری برای تشخیص دارا بودن و یا دارا نبودن شرایط و آمادگی های سنی ورود به مدرسه)

بررسی وضعیت جسمی کودکان (به عنوان مثال: بررسی وضعیت دندان ها، بررسی مشکلات رفتاری و یا تفذیه ای و نیز آزمایشات قوه ادراک کودکان) با استفاده از دستاوردهای نوین علمی و گفتمان با دانشمندان درباره نتایج آزمایش هایشان در این زمینه در بخش مهد کودک های ائتلافی و استثنائی همکاری عمیقی با پزشکان و مسئولین درمانی این بخش وجود دارد. تدابیر خاص برای مسئولین مراقبتی در مهد کودک ها در بعضی از مهد کودک ها آموزش های مقدماتی موسیقی و ایجاد خلاقیت ارائه می گردد. آموزش های زبان خارجی پیش دبستانی و یا مطالب و امور آموزشی و تربیتی دیگر نیز به دنبال این آموزش ها می آیند. در زمینه مهد کودک های مختلط و مخصوص کودکان استثنائی با همکاری مراکز درمانی دوره ها و اقداماتی هم چون موسیقی درمانی ‍، حرکت درمانی، و کاردرمانی، سوار کاری درمانی ارائه می گردند. در گروه های کودکان بر طبق برنامه آموزشی تربیتی، یعنی طرح و فرضیه ایده آل (روسو)تربیتی طبیعی، آموزشی اصلاحی، آموزش انسانی و غیره اعمال می شود.